Er zijn twee soorten schrijvers. Misschien wel meer, maar grosso modo kan je schrijvers indelen in twee categorieën. Of nee, eigenlijk zijn er drie soorten schrijvers, want je hebt ook nog een mengeling.
Dat heb ik maar ontdekt toen ik al een tijdje schreef en veel begon te lezen over schrijven, want je wilt uiteindelijk toch altijd jezelf verbeteren.
Wie fictie schrijft, beslist zelf hoe hij of zij structuur aanbrengt in zijn verhaal. En hoe je structuur aanbrengt, wordt bepaald of je een eerder plannende schrijver bent of een intuïtieve schrijver bent of zelfs een mengeling van de twee.
Dit heb je minder bij non-fictie omdat bij non-fictie het wel noodzakelijk is dat je je boek structureert en plant. Hier is organisatie absoluut nodig zodat je lezers je onderwerp gemakkelijk kunnen volgen.
Wat is een plannende schrijver?
Een plannende schrijver plant zijn of haar boek voordat het schrijven begint. Hiervoor wordt een tijdslijn, een groot blad papier of whiteboard, indexkaarten (op papier of Trello) of speciale programma’s zoals Scrivener of Gingkowriter gebruikt om een verhaal zijn structuur te geven. Of je maakt een mindmap. Eerst wordt het boek volledig uitgetekend en dan begint het schrijven.
Je bepaalt je hoofdstukken, je werkt je personages uit, je bedenkt de locatie (bijv. fantasiewereld) die je in je boek zult gebruiken, je kiest welke crisismomenten of spannende scènes je zult gebruiken, welke evolutie je personages doormaken en dan pas begin je te schrijven.
Wat is een intuïtief schrijver?
Dit is een schrijver die gewoon op zijn of haar gevoel schrijft. Er wordt bijna niets gepland, maar de schrijver begint gewoon te schrijven. De aandacht gaat vooral naar de personages. Het zijn de personages en het schrijfproces zelf die het verhaal bepalen en hoe het verder loopt. Soms tot grote verwondering van de schrijver zelf die bij het begin niet weet hoe zijn of haar verhaal zal eindigen.
Wat is een plannend-intuïtief schrijver?
Dit zijn de mensen die beide stijlen combineren. Deze schrijver plant, maar laat het verhaal ook zichzelf vertellen.
Welke schrijver je ook bent, dat maakt niet uit. Elke schrijver heeft zijn eigen manier van werken. Je zal misschien eventjes moeten experimenteren om te zien wat het beste bij je past of je weet het misschien zo wel.
Nu we weten welke soorten schrijvers er zijn, is het belangrijk om te weten hoe er gewerkt wordt.
Hoe werkt een plannende schrijver?
Er bestaan verschillende technieken om je boek te plannen. Ik geef er enkele:
- Brainstormen: je neemt eerst de tijd om te brainstormen zodat je jouw ideeën op papier kan zetten. Alles wat van pas kan komen in je verhaal, noteer je. Schrappen kan altijd. Je maakt op deze manier door schrappen, herschikken, aanvullen een structuur hoe je verhaal eruit kan zien.
- Kies een uitgangspunt: wat is de basis van je verhaal? Je kan aan je uitgangspunt ook nog andere subplots koppelen. Een methode die hiervoor soms gebruikt wordt is de sneeuwvlokmethode (snowflakemethod)
- Vragenlijst: je werkt met een vragenlijst over de gebeurtenissen in je verhaal, je personages, de wereld waarin je verhaal zich afspeelt. Bijvoorbeeld: wie is je hoofdpersonage, wat is zijn of haar verleden, welke evolutie zal er doorgemaakt worden in je verhaal, waar leeft hij of zij,... Welke nevenpersonages zijn er, welke gebeurtenissen zorgen ervoor dat je verhaal een ander wending krijgt, welke obstakels ontmoeten je personages, welk centraal thema wil je dat je lezer ontdekt, wat zal het einde zijn, … Door antwoorden te geven op al deze vragen, zal je jouw verhaal al goed uitgewerkt hebben voordat je begint te schrijven.
- Werk een structuur uit: er bestaan verschillende soorten verhaalstructuren die je kan uitwerken (daarover lees je verder in deze categorie van de kennisbank voor schrijvers). Zodra je ideeën hebt voor een hoofdstuk, scéne, actie, schrijf je ze gewoon op zodat je ze verder kan uitwerken.
- Geef je personages een leven: beschrijf je personages met sterke en zwakke punten. Wat gebeurt er met hen tijdens je verhaal? Wat zijn de uitdagingen? Maak een fiche per personage.- Zoek eventueel inspiratie in boeken en films van het genre waarin je schrijft.
- Stel je puzzel samen: Je kan dan alles wat je opgeschreven hebt bij elkaar voegen op de juiste plaats. Probeer telkens te zorgen voor een gebeurtenis, actie met een climax. Laat je verhaal een tempo ontwikkelen, waarin deze drie elementen telkens opnieuw voorkomen.
Hoe werkt een intuïtief schrijver?
Dit is een simpeler manier van werken: zit en schrijf! Natuurlijk moet je wel een idee hebben waarover je zult schrijven. Daarom moet er nog geen structuur zijn, gewoon schrijven kan ook al leiden tot een goed boek. Maar een idee is nodig, anders zit je misschien een uur te staren aan je bureau voordat je ook maar iets op papier zet. Toch enkele tips:
- Begin met je personages: het is mijn ervaring dat het vaak je personages zijn die bepalen waar je naartoe gaat. Door na te denken tijdens het schrijven over je personage (wie is het? wat willen ze? wat is hun uitdaging? welke obstakels hebben ze? …). Stel jezelf vragen over je personage, zelfs al heb je ze niet nodig voor je verhaal. Op deze manier leer je jouw personages beter kennen.
- Herlees terwijl je schrijft: Dit is niet hetzelfde als redigeren of verbeteren. Kijk de dag nadien terug wat je de dag voordien geschreven hebt. Lees het alsof je iemand anders bent. Waar klopt er iets niet? Zit de spanning en het tempo goed? Is je verhaal voor je lezer te volgen?
- Hou het einde voor ogen: om te vermijden dat je verhaal alle kanten uitgaat of geen einde kent, kan het helpen om je einde al ergens op te schrijven zodat je ernaartoe kan schrijven. Als je een einde voor ogen hebt, is de kans groter dat je jouw boek ook afwerkt, want intuïtief schrijvers beginnen vaak aan een boek, maar werken het niet af.
- Bepaal je doelen en leef ze na: om te vermijden dat je boek in de kast stof zou liggen te vergaren, is het belangrijk dat je doelen vaststelt, bijv. dagelijks 1.000 woorden schrijven of elke dag een halfuur schrijven. Hou dit ook bij en zorg ervoor dat je je houdt aan je schema totdat je boek af is. Daarna kan je de teugels vieren.
Hoe werkt een plannend, intuïtief schrijver?
Dat is gewoon een mix: deels plannen van het verhaal, maar niet zo gedetailleerd en uitvoerig als een plannende schrijver en deels intuïtief schrijven zodat het verhaal zelf bepaalt waar het heengaat.
Maar wat zijn nu de voor- en nadelen van een bepaalde manier van werken?
Wat zijn de voor- en nadelen van een plannende of intuïtieve schrijver?
Soort schrijver | Voordelen | Nadelen |
Plannende schrijver |
|
|
Intuïtief schrijver |
|
|
Ik ben eerder een plannend-intuïtief schrijver: ik plan meestal de hoofdstukken van mijn boeken, enkele gebeurtenissen, soms het einde en de personages (maar niet gedetailleerd). Ik ervaar echter dat het ervan af hangt welk boek ik schrijf. Bij sommige boeken, bijv. De trein, had ik niets gepland, alleen een idee om mensen op een trein gegijzeld te laten worden en dat ze zouden toegesproken worden via de intercom (ik kwam op het idee overigens door in de tuin te werken en er een zoveelste mededeling uit de luidsprekers van het treinstation gespuid werd (onze tuin grenst aan een perron). Ik liet het verhaal beslissen waar het naartoe ging (zeer toepasselijk als je verhaal zich afspeelt in een trein). Bij de thrillers uit de serie Niets is wat het lijkt, is de structuur dan weer meer uitgewerkt (hoeveel hoofdstukken, welk onderwerp, welk thema, welke gebeurtenissen,...).
Welke schrijver je ook bent, alle schrijvers kunnen een bestsellers schrijven. Of je nu een plannende, intuïtieve of plannende, intuïtieve schrijver bent.
Bron afbeelding bovenaan bij dit bericht: